22/05/2024- Turbulentie is één van de meest gevreesde aspecten van vliegen voor veel reizigers. Incidenten zoals de extreem turbulente vlucht tussen Londen en Singapore gisteren – waarbij 1 dode en meerdere zwaargewonden te betreuren vielen- maken zelfs dat sommigen niet meer in een vliegtuig durven stappen. Maar hoewel zware slachtoffers door turbulentie uitzonderlijk zijn, kan ook lichte turbulentie al zorgen voor een onaangename vliegervaring. Daarom is het nuttig om te begrijpen wat turbulentie precies is, welke vormen er bestaan, en hoe je de impact ervan kunt minimaliseren door de strategische keuze van je seat.
Wat is Turbulentie?
Turbulentie is de onregelmatige beweging van luchtstromen die een vliegtuig doet schudden. Het wordt veroorzaakt door verschillende factoren, zoals temperatuurverschillen, windveranderingen en geografische kenmerken. Het leidt vaak tot een onbehaaglijk gevoel voor de passagiers omdat deze geen zicht hebben op wat er gebeurt en enkel een onverwachtse gevoelssensatie beleven waarover ze geen controle hebben.
Er zijn verschillende vormen van turbulentie, elk met hun eigen oorzaken en kenmerken:
- De meest voorkomende turbulentie is thermische turbulentie, die veroorzaakt wordt door temperatuurverschillen in de atmosfeer. De warme lucht van de aarde zet uit en stijgt op. Terwijl deze warme lucht stijgt, daalt de temperatuur en op een gegeven moment ontstaat er dan vaak condens in de lucht, ook wel cumuliforme bewolking genoemd. In die bewolking is turbulentie te zien, zowel met het blote oog als met de weerradar in de cockpit.
- Convectieve turbulentie: Deze turbulentie wordt veroorzaakt door onweersbuien. Wanneer vochtige lucht opstijgt en afkoelt, kan dit resulteren in harde windstoten en turbulentie. Zelfs als het oog van een storm kilometers ver verwijderd is, kunnen de golfbewegingen van dat onweer ver reiken. Een vliegtuig kan dan wel veilig door die golfbewegingen vliegen, maar de vlucht kan wel wat oncomfortabeler worden.
- Mechanische turbulentie: deze turbulentie wordt veroorzaakt door bewegende luchtstromen zoals jetstreams. Windsnelheden kunnen variëren van 80 tot 300 kilometer per uur en kunnen door depressies in hoge- en lagedrukgebieden plotseling van richting veranderen, met turbulentie tot gevolg. Op het Noordelijk halfrond waaien jetstreams overwegend van West naar Oost. Airlines houden trouwens ook rekening met deze jetstreams: vliegen ze van Oost naar West, dan zullen ze jetstreams vermijden omdat deze voor tegenwind zorgen. Van West naar Oost maken ze er juist graag gebruik van, omdat ze zo een vlucht van bv New York naar Europa met 2u kunnen inkorten.
- Ook bergen (en hoge gebouwen) kunnen zorgen voor turbulentie. Als het hard waait, wordt de lucht langs de bergen of gebouwen omhooggestuwd, waardoor er golfbewegingen in de lucht ontstaan, zogenaamde mountain waves. Daarom vliegen vliegtuigen vaak op grote hoogtes over bergketens heen.
- Wake turbulence: Deze vorm wordt gecreëerd door de zuigkracht van grotere vliegtuigen, met name tijdens het opstijgen en landen. Daarom bestaan er wereldwijd ook strenge regels over hoeveel afstand en tijd tussen twee vliegtuigen moet zitten. Hoe kleiner het vliegtuig, hoe meer last het zal hebben van wake turbulence van een groter vliegtuig voor hem. Dit is ook de reden dat je soms gevoelsmatig heel lang moet wachten op de startbaan als er net een vliegtuig voor je vertrokken is.
Hoe zijn vliegtuigen gebouwd om turbulentie op te vangen?
Moderne vliegtuigen zijn ontworpen om turbulentie veilig te doorstaan. De vleugels en romp van een vliegtuig zijn flexibel en kunnen een aanzienlijke hoeveelheid buiging aan zonder schade op te lopen.
Ook piloten worden ook intensief getraind om turbulentiewaarschuwingen te herkennen en hierop te reageren door bijvoorbeeld de vlieghoogte aan te passen of een andere route te kiezen. Ze beschikken hiervoor in de cockpit over verschillende instrumenten/weerradars om de weersomstandigheden -zoals vocht en wolken- te checken. En indien ze de turbulentie niet volledig kunnen vermijden, zullen ze de passagiers waarschuwen en het fasten your seatbelt-signaal aanzetten.
Uitzonderlijke situatie
Verschillende passagiers van de onfortuinlijke vlucht gisteren gaven aan dat het waarschuwingslampje tijdens de vlucht naar Singapore niet brandde. Daarom wordt vermoed dat de Boeing in een zone van Clear Air turbulence (CAT) is gevlogen. Dat is een zeer verraderlijke vorm van thermische turbulentie, want komt voor bij heldere lucht en die valt niet op voorhand te zien op de instrumenten. Daardoor wordt het vliegtuig plots flink dooreen geschud waarbij passagiers die niet vastgeklikt zitten gewond kunnen geraken.
Tussen het hoofd van de passagiers en de bovenkant van een grote Boeing zit gemiddeld 1,5 meter. Wie zijn of haar gordel niet vast heeft, heeft dus grote kans om bij plotse turbulentie met zijn hoofd tegen het plafond van de cabine te worden gesmakt. Bij de vlucht naar Singapore kon aan de deuken in het plafond duidelijk gezien worden wie niet vastgeklikt zat tijdens het incident.
De beste seat om turbulentie zo weinig mogelijk te voelen
Voor reizigers die welke turbulentie dan ook zo min mogelijk willen voelen, is de keuze van de zitplaats cruciaal. De beste plaatsen zijn:
Bij de vleugels: De vleugels vormen het zwaartepunt van het vliegtuig, waardoor bewegingen hier het minst voelbaar zijn. Stoelen bij de vleugels bieden de stabielste ervaring tijdens turbulentie.
Vooraan in het vliegtuig: Hoewel minder stabiel dan de vleugels, zijn de stoelen vooraan doorgaans rustiger dan die achterin. Dit komt doordat de bewegingen aan de voorkant van het vliegtuig minder heftig zijn dan aan de achterkant.
Middengangstoelen: In plaats van bij een raam te zitten, kan een stoel in het middenpad helpen om minder schommelingen te voelen. Dit omdat je verder van de zijkanten van het vliegtuig verwijderd bent, waar de bewegingen sterker kunnen zijn.
Tips voor een comfortabele vlucht
Naast de keuze van je zitplaats, zijn er nog enkele tips om turbulentie comfortabeler te maken:
Houd je gordel gedurende de hele vlucht vastgeklikt: Dit voorkomt onverwachte schokken die kunnen leiden tot letsel. Vooral tijdens lange vluchten waarbij passagiers ook willen slapen, kan dit minder aangenaam zijn, maar safety first.
Ontspan en blijf kalm: Angst kan de perceptie van turbulentie verergeren. Probeer te ontspannen en te vertrouwen op de deskundigheid van de piloten.
Gebruik eventueel hulpmiddelen zoals anti-misselijkheid medicijnen of een nekkussentje voor extra comfort.
Conclusie
Turbulentie is een minder fijn maar geen abnormaal onderdeel van vliegen. Door de juiste zitplaats te kiezen en enkele voorzorgsmaatregelen te nemen, kan je de impact ervan minimaliseren. Extreme incidenten komen zelden voor en gewonden zijn zowat altijd passagiers die hun gordel niet meer hadden vastgeklikt. Of personeel dat natuurlijk aan het werk was.
Probeer je gordel daarom steeds vastgeklikt te houden, ook tijdens lange vluchten waarbij er geslapen wordt. Klik deze enkel los om naar het toilet te gaan of de benen te strekken. En vertrouw op de robuuste constructie van moderne vliegtuigen en de expertise van piloten om je veilig naar je bestemming te brengen.
(foto’s @ Unsplash)
