10/11/2023- Hoe dat voelt? Vertrekken op groepsreis met reisorganisatie Joker? Verdomd spannend! Het soort rollercoaster-in-mijn-maag-spannend. De bestemmingen Oezbekistan & Kirgizië leverden me dan ook regelmatig een verbaasde “Wáár ga jij heen?” op vanop het thuisfront. Laat dat nu net één van de charmes zijn, want after all “Joker verlegt je grenzen”, zo belooft de slogan. En dus was het van weg-met-die-comfortzone, al levert dat dus ook voor een wannabe wereldreiziger een portie gezonde zenuwen op over het wat, waar & wie van dit alles.
Ik mocht al eerder al Mexico, Bolivia & New York ontdekken met Joker: het groepsreizenconcept was me dus niet onbekend. Die eerdere ervaring leerde me dat de eerste uren op de luchthaven vaak een klein beetje aftasten worden. Al kom je met een vrolijke “Hallo! Hier ben ik!” gevolgd door een hartelijke glimlach ook al ver. Laat me dan ook toe twijfelaars alvast gerust te stellen. Het heeft me amper de afstand Brussel-Istanbul gevraagd (en misschien een paar swingende hits in de hoofdtelefoon) alvorens ik met tranen in de ogen van het lachen alle eventuele ongerustheid achterwege liet. Ijs breken? What you talk about? Ik zat half dansend in mijn vliegtuigstoel richting Tasjkent, mindset richting “kom maar op!” Ik geef de controle geheel uit handen en zie wel wat er komt. Iets wat een gehele prestatie is voor een mini controlefreak. You ready?
Tasjkent: ideale gateway naar centraal-Azië
Eerste stop op deze veelbelovende trip is hoofdstad Tasjkent, de ideale toegangspoort tot het onbekende Oezbekistan. Grootstad in alle betekenissen van het woord en verbazend modern zo wordt meteen duidelijk. Lichtelijk westers zelfs, wat een eventuele cultuurschok perfect weet te counteren. Tasjkent blijkt de introductie tot de eerste indrukwekkende moskeeën met wondermooie azuurblauwe koepels en behorende madrasas (ofte Koranscholen). Om over de overvloed aan glinsterende mozaïekenpracht nog maar te zwijgen. Zonlicht doet de verscheidenheid aan kleurschakeringen alle recht aan en uit mijn mond klinkt vanaf dag één alleen maar: “oh, waw.”
Wat opvalt bij aankomst is de overvloed aan witte Chevrolets, iets wat ongetwijfeld te maken heeft met de aanwezigheid van maar liefst twee fabrieken in het land. Een witte Chevvy op elke hoek van de straat dus. Brede avenues en gebouwen die volledig voldoen aan het communistische keurslijf verraden bovendien een herinnering aan vervlogen Russische invloeden. In ’66 werd de stad immers getroffen door een aardbeving wat de stad herschiep tot een wit blad voor de Russische bezetter. Op vandaag is de stad dan ook nog steeds een Sovjet-modelstad.
Metrostations werden omgetoverd tot ware kunstparels en dragen de verwijzingen naar father Russia onvermijdelijk in zich, zo vertelt het standbeeld bovenop metrostation Kosmonavtlar de triomf van Russische kosmogrootheid Gagarin. Groepslid Irene, op tijd en stond Leuvense stadsgids aan het thuisfront, ontpopt zich tot de ideale verhalenverteller en neemt de nieuw samengestelde groep zonder veel moeite, althans zo lijkt het toch, mee op sleeptouw doorheen feiten groot & klein. Moet gezegd dat Tasjkent ook bijzonder groen aanvoelt dankzij de verscheidenheid aan parken en sierlijke watervallen. Iets wat ik alvast niet verwachtte. “Goed, zo wordt het dus”, denkt mijn verbaasde hoofd. Fleurig, leert de lokale klederdracht en de veelheid aan tegelkunst. Geurig, leert een bezoek aan de bazaar waar stalkraampjes met allerlei specerij zich naast elkaar lijken te verdringen.
Khiva – op bezoek bij Aladdin & Abbu
Joker Avontuur, de groepsreisvariant geschikt voor leeftijden vanaf achttien tot negennegentig jaar, hanteert wel vaker een iets steviger tempo. Meteen vroeg uit de veren dus om deze ontdekkingsreis verder te zetten. On the road to Khiva, langsheen de woestijnkastelen van Toprak Kala en Ayaz Kala. Een ontzagwekkende toegangspoort naar de woestijn kondigt alvast een veelbelovend spektakel aan. Saddle up for the desert, weerklinkt het en spontaan duiken er beelden van meterslange karavan sarai op in mijn verbeelding. Iets wat me op deze reis wel vaker zal overkomen.
De vervlogen zandforten die zich schuilhouden in het desolate landschap van de Kyzylkum-woestijn, fungeren als stille getuigen van het verloren imperium van de Khorezm. In 2005 werden de forten bovendien erkend als Unesco-werelderfgoed, wat een bezoek aan deze ruïnes absoluut de moeite waard maakt.
De beroemde Kala’s deden eeuwen geleden dienst als epicentrum van waaruit de Khorezm-heersers de regio die fungeerde als belangrijke tussenstop op de tot de verbeelding sprekende zijderoute konden beschermen en controleren. Helaas waren ook deze forten niet beschermd tegen de overmacht van die andere klinkende naam Genghis Khan. Na de Mongoolse verovering werden de woestijnkastelen verlaten, wat de forten op vandaag een bijna spookachtige indruk geeft.
Tijdens ons bezoek, inclusief een allereerste stevig klimmetje, lijkt het zeer regelmatig alsof ik op de maan of op Mars ben aanbeland, tot een voorbij sloffende kameel me opnieuw naar de realiteit weet te katapulteren en plots ons allereerste yurtkamp aan de horizon opdoemt. Binnenin de yurt prijkt de meest bonte kleurenverzameling die ik ooit heb gezien en al snel worden ons allerlei plaatselijke lekkernijen voorgeschoteld. We nemen, zoals het hoort, plaats op de grond en in kleermakerszit. Na even zoeken naar een comfortabele houding volgt een smakelijke kennismaking met de Oezbeekse keuken.
Arabian nights
Bij aankomst in Khiva weerklinkt nog net niet de soundtrack Arabian Nights. De kleine stadskern doet wat middeleeuws aan en ik verwacht alvast om achter elke hoek tegen op Aladdin en Abu op te botsen. Niet te verwonderen wanneer je de hoeveelheid fleurige tapijten die het straatbeeld telt mee in beraad neemt, inclusief een hoogsteigen ‘Magic Carpet Gallery’. Karavan sarai sloegen hier vaak hun tenten op tussen de meest indrukwekkende minaretten en duizenden mozaïeken die lijken te vechten om de allermooiste te zijn. Een imposante stadsomwalling deed vroeger eveneens goed zijn best om mogelijke indringers af te schrikken, al dienen bijhorende huiverende legendes even goed dat doel. Wat dacht je bijvoorbeeld van de straf om naakt in een zak met katten te worden gedropt?
Wanneer op de rooftopbar van die avond naast een heugelijk feest voor de verjaardag van Irene ook nog ‘what a wonderful world’ weerklinkt, gesierd door een skyline van magie, voelt mijn hart alvast overvol en moet ik me stilaan toch een beetje in de arm knijpen.
Als reiziger met een zwak voor alles wat met mooie lichtjes, muziek of gezelligheid te maken heeft, weet Khiva zo in no time mijn hart te veroveren. Charme en oosterse magie zweven er moeiteloos doorheen de straten, al moet je er intussen ook de veelheid aan souvenirstalletjes bijnemen. Blikvanger van dienst is evenwel de Kalta Minor-minaret die, vergeef me de vergelijking, iets weg lijkt te hebben van de chique versie van de koeltorens van Doel. De minaret moest zo’n zeventig meter hoog worden. Helaas werd de opdrachtgever Mohammed Amin vermoord vooraleer diens paradepaardje werd afgewerkt, wat vandaag dus resulteert in de vlakke minaret die dé landmark vormt van Khiva.
Buchara – ‘the beautiful lady without make-up’
Een nachttrein met ware Harry Potter-allures brengt ons na een welkome rustpauze in Khiva richting Buchara. De rit leidt vlak doorheen de woestijn wat op tijd en stond surreële taferelen oplevert. Wanneer bij het vallen van de nacht vanop de gang plots een enthousiaste ‘Eline! Dit moet je ook zien, jij gaat dit ook fantastisch vinden’ weerklinkt, haast ik me gezwind naar het vensterraam. Aan de horizon prijkt een, in mijn ogen althans, gigantische volle maan die lijkt te vergaan in het woestijnlandschap. En of ik het fantastisch vond. De rit richting Buchara kon voor mij alvast niet meer stuk.
Ook de groepssfeer gaat er na zo’n ritje in een nachtcoupé trouwens enkel maar op vooruit. Denk gerust aan menig lachsalvo’s wanneer een van de groepsleden zich, de ene al eleganter dan de ander, op of van het bovenste bed tracht te hijsen. Personal space? Die geven we dan ook maar stilaan op, denk ik dan?
Waar Tashkent & Khiva bol staan van de soms gereconstrueerde mozaïeken, is dat in Bukhara net iets minder het geval. De stad wordt daarom vaak omschreven als ‘beautiful lady without make up’. Bukhara is dan ook een van de best bewaarde steden. Veel van de aanwezige gebouwen zijn er meer dan tweeduizend jaar oud, wat dus resulteert in een iets soberdere aankleding her en der. Toch prijken ook hier genoeg kleurrijke motiefjes langs de muren. Het voorportaal voor de moskee werd immers aanzien als de poort naar het paradijs, waardoor versiering een absolute must is. Achter de toegangspoorten schuilen dan ook de meest statige gebouwen en dat vaak in een wijds 360° aanzicht.
Aan sfeer is er in Buchara evenmin een gebrek. Denk maar aan de levendige bazaar waar handgemaakte tapijten, plaatselijke thee en zijden sjaals je om de oren lijken te vliegen. Ambacht staat hier immers nog steeds zeer centraal. Duik dus gerust onder in de wirwar van straatjes en aanschouw de kunst, en vooral de indrukwekkende mate van geduld, waarmee boekenhouders, gegraveerde messen, miniatuurschilderijen of keramiek worden omgetoverd tot ware verzamelitems.
Ook de immer enthousiaste bevolking draagt bij tot de permanente glimlach die mijn gezicht siert tijdens deze trip. Tijdens een bezoek aan de plaatselijke moskee kijken de aanwezige bezoekers toch ietwat vreemd op wanneer onze twaalfkoppige bende vol nieuwsgierigheid komt binnendrentelen. Camera’s worden lustig bovengehaald om die vreemde blanken vast te leggen, inclusief een heuse voorstelling op video. Ik heb dan mijn internationaal modellendebuut in Oezbekistan gemaakt zeker? Mijn lachspieren doen alvast nog steeds pijn van de onverwachte toestroom aan Oezbeekse dames die vol enthousiasme mee poseerden op de groepsfoto.
Finale aanraders in Buchara zijn een smakelijk kopje thee in een heus ‘oriental teahouse’ naast de aanwezige waterpartij te midden van het hoofdplein, een bezoek aan een authentieke hammam (dat van die grenzen, weet je wel?) of de plaatselijke variant van ‘plov’ proeven: een gerecht die hoofdzakelijk bestaat uit wat groenten, rijst en vlees. Opgelet, wortels zeker fijn genoeg snijden: deze halve hobbykok werd tijdens de heuse kookworkshop alvast streng toegesproken in de trend van ‘C’est trop large, mademoiselle’, waarop ik met alle mogelijke concentratie dan toch maar beter trachtte te doen. Het eindresultaat smaakte er evenwel niet minder om.
Samarkand – parel aan de kroon van Oezbekistan
Na Tasjkent, Khiva & Buchara is het vervolgens de hoogste tijd voor die andere parel aan de kroon van Oezbekistan: Samarkand, met als grootste trekpleister het ontzagwekkende Registan en diens talloze madrasas. Dichters en poëten smeten met menig superlatieven als het op de beschrijving van deze stad aankwam: spiegel van de wereld, parel van het oosten of tuin van de ziel. Unesco gaf de stad begin 20e eeuw bovendien de titel ‘kruispunt van culturen’. Genoeg te zien dus.
Hemelsblauwe motieven in allerlei vormen langsheen elke muur, gouden koepelplafonds of het meest verfijnde ambachtelijke houtwerk. Ik kwam er alvast regelmatig ogen te kort, te meer toen er na de interessante stadswandeling een lichtspektakel blijkt te zijn dat het Registan in al zijn verschillende facetten weet te belichten en diens majestueuze aanblik alle recht aandoet. Bijzonder aan Samarkand is bovendien de aanwezigheid van een heuse Joodse wijk. De wijk is tegenwoordig zeer dunbevolkt, slechts een drietal families nemen er op vandaag hun intrek, maar een bezoek aan de plaatselijke synagoge loont nog steeds de moeite.
De eerste week in Oezbekistan samenvatten is allesbehalve een simpele opdracht, zo maakt bovenstaande ongetwijfeld duidelijk. Als het dan toch moet, denk ik richting termen zoals ‘culturele overvloed’, ‘mozaïekenpracht’ en vooral heel veel indrukken. Oezbekistan blijkt veelal onterecht onbekend en vormt de poort naar het inspirerende centraal Azië. België en alles wat bekend terrein is, lijkt zo stilaan iets uit een andere dimensie te worden en alle zintuigen worden weer op scherp gesteld. Anders dan wat bekend is, dat allermeest. Blik & horizon worden beetje bij beetje verruimd: reizen het doet wat met een mens.
Kirgizië – onderduiken in adembenemende landschappen & ongeziene natuur
Stilaan kondigt zich zo de volgende etappe van deze avontuurlijke reis zich aan: Kirgizië. Allesbehalve meer van hetzelfde, zo blijkt al snel. Totaal verschillend komt beter in de buurt. De Kamchikbergpas verbindt Tasjkent via allerlei haarspeldbochten met het Kirgizische Osj.
Roadtripwaardig is de bergpas zonder twijfel. Landschappen allerhande en weidse katoenvelden glijden langsheen het vensterraam en de rust in de hoogstpersoonlijke Jokerbus laten toe de ongefilterde hoeveelheid indrukken even te laten bezinken. We cruisen langs oneindige vlaktes en zacht glooiende bergen die er bijna als uitnodigende springkussens uitzien. Fotografen halen hun hart op bij de aanblik van zoveel natuurpracht.
Even de benen strekken na heel wat autokilometers gebeurt in een charmante familiale zijdefabriek, waar we worden ingewijd in de kunst van het ontwerpen van zijden textielwonderen. Groot is dan ook de collectieve verbazing wanneer op amper een vijf minuten een wonderbaarlijke zijden sjaal in de kleuren van de Belgische vlag tevoorschijn wordt getoverd.
Eventuele autostramheid wordt al snel ingeruild voor een gezonde dosis zenuwen wanneer de grensovergang naar Kirgizië zich aankondigt. Nieuwe stempel in het paspoort van deze fervente ontdekker, check! Al moet je er duidelijk wel iets voor over hebben. Laat het me er op houden dat de aanwezige Oezbeken in een collectieve staat van haastigheid leken te verkeren wat er, naast een stevig tumult, ook voor zorgde dat mijn lijf zich in een lichte staat van paraatheid bevond. Nooit zag ik zoveel gedrevenheid bijeen om toch maar zo snel mogelijk tot aan het bekende douanehokje te komen.
Mijn trekkersrugzak fungeerde af en toe als dankbare buffer tegen fysiek contact met de plaatselijke bevolking. Een beleving zo’n grensovergang, dat absoluut, al kondigde zich het volgende hoogtepunt zich al snel aan: een allereerste overnachting in een plaatselijke yurt! Mijn hart maakte alvast een vreugdesprongetje bij de gezellige aanblik van de slaapplek van die nacht. Grote luxe hoefde allerminst. Drie eenvoudige matrassen op de grond omringd door traditionele inrichting garanderen de nodige authenticiteit. Eerste indruk? Best wel hard, die bedden (of de grond) in Kirgizië. Ik veronderstel dan maar dat men het niet zo heeft op een fluffy matras om in weg te zinken.
Het blijkt evenwel de veelbelovende aankondiging te zijn van wat nog zou komen. Kirgizië was veruit het meest avontuurlijke dat er al geweest is. Regelmatig vér uit de comfortzone (een douche? Much overrated bij de aanblik van zoveel natuurpracht), maar oh boy, what a ride it was. Het oud Kirgizisch scheppingsverhaal beweert zelfs dat Kirgizië zo mooi is dat God het stukje land eigenlijk liever voor zichzelf had gehouden.
Persoonlijke grenzen worden op elke reis wel even uitgedaagd, zo leert ervaring. Soms in de vorm van een uitdagende fysieke hike of niet zo dagdagelijkse activiteiten zoals paardrijden. Laat de trip in Kirgizië nu net de combinatie vormen van de twee.
Op een hoogte van zo’n 4.200 meter bevindt zich zo de Travellers Pass. Van hieruit is de Lenin Peak, één van de beroemdste zevenduizenders van het Pamirgebergte, bijzonder goed zichtbaar. Een wandeling van negentien kilometers doorheen het desolate landschap gesierd door imposante bergketens en zigzaggende weggetjes langsheen ravijnen, het ene al breder dan andere, doet mijn hartslag stevig toenemen en schijnbare ademnood of duizeligheid omwille van de hoogte is geen uitzondering. ‘Gewoon blijven stappen’, klinkt in het mijn hoofd. ‘Voet voor voet zetten en geen angst hebben’.
Doorzetting haalt het finaal van een af en toe ietwat zwaardere ademhaling en eenmaal aan de top aangekomen weerklinkt naast een enthousiast applaus van medegroepsleden (teamspirit, aanwezig!) een ietwat euforische vreugdekreet. We made it!
Mijn lijf ging af ten toe tot de limiet, al was dat na een dansje op een Kirgizische berg met aan de horizon een glinsterend bergmeer en aan mijn voeten een tot de verbeelding sprekend yurtkamp snél vergeten. De douche na afloop was koud. Zeer koud. Echter, de ervaring om te midden van een dergelijk surreëel landschap alle luxe even achterwege te laten, plaatst het allemaal wel even weer in perspectief. ‘Waar ben ik in godsnaam aanbeland?’, denk ik eens te meer dankbaar.
Wanneer een aantal moedige zielen er ’s avonds op uit trekken met een zaklamp om de enorme hoeveelheid aan sterren te aanschouwen, behoef ik bijzonder weinig overtuiging. Missie van de avond is mijn eerste vallende ster ooit aanschouwen. En zo gebeurde het dat ik ergens te midden van een godvergeten gat op de koude Kirgizische grond, maar dicht tegen mijn medegroepsleden in alle stilte mijn eerste vallende ster zag passeren. De wens die ik deed hou ik, zoals het hoort, voor mezelf, maar mijn ogen blonken er, geloof me op mijn woord, niet minder om.
De uitgestrekte natuurpracht van Kirgizië vraagt bovendien om niet zo alledaagse vervoersmiddelen. Vandaar ook dat er voor geopteerd wordt om een ritje te paard te voorzien in het programma. Een activiteit die bij menig groepslid toch enige spanning oproept. Gelukkig weet het decor van de rit die dag toch enige zenuwen weg te nemen.
Zelf ben ik allesbehalve een geoefend ruiter, maar dankzij enige eerdere initiatie kan ik voor het eerst echt genieten van de rit. Mijn paard loodst me langs ravijnen, langs indrukwekkende bergformaties en over rivieren, al gaat dat bij het ene paard al wat vlotter dan bij het andere met enige hilariteit tot gevolg. Mijn enthousiasme neemt het even van me over: af en toe mag ik de teugels vieren en behoort een lichte draf zelfs tot de mogelijkheden. Indrukwekkende paadjes met een stevige hellingsgraad vormen voor mijn lieve dierenvriend allerminst een probleem.
Vrijheid en blijheid vormen de kernwoorden van de rit. Wanneer me later op de reis de vraag gesteld wordt wat het hoogtepunt was, komt dit toch verbazingwekkend dicht in de buurt. Iets wat ik vooraf absoluut niet had voorzien. Tot een paar jaren geleden verklaarde ik je immers compleet gek wanneer je me op een paard wilde hijsen. Sta me dus toe om de Bob Marley in mezelf los te laten en je gerust te stellen: ‘Everything’s gonna be alright’.
Tijdens deze reis ging ik met plezier kopje-onder in het meest indrukwekkende bergmeer van Toktogul, klom ik mezelf een weg naar watervallen in Arslan Bob, hobbelde in een aftandse jeep langs het plaatselijke marktplein en at wilde walnoten uit een heus walnotenbos. Koud? Af en toe wel, ja. Mijn hoofd, en overigens dat van heel wat medereizigers, draagt nog steeds de sporen van het onhandig tegen de lagere deurwand botsen van de yurt. Avontuurlijk? Hell yes it was, WiFi, een zacht bed of een warme douche klonken op tijd en stond als iets uit een ver verleden, maar laat dat nu net het grote antwoord zijn op de vraag waarom.
Van de wereld weg
Ik ging zo’n negentien dagen even van de wereld weg, net om diezelfde wereld net dat tikkeltje beter te begrijpen. Af en toe unplugged & back to basics, net om wat meer ruimte te maken voor geuren, kleuren en nieuwe ontmoetingen met compleet onbekende Oezbeken of Kirgiezen. Oezbekistan, u was cultureel verrassend. Nooit eerder zag ik zoveel kleuren en vriendelijkheid bijeen. Kirgizië, u was dan weer zonder overdrijven bijzonder indrukwekkend, in alle opzichten.
Ik zag dingen die ik nog nooit eerder zag en zaken waar ik altijd vrij zeker van was, werden opnieuw even in vraag gesteld. Mijn comfortzone leek af en toe iets zeer ver weg, wat soms resulteerde in een kleine zelfconfrontatie. Ik heb evenwel met elke vezel in mijn lijf beleefd en heb onvergetelijke ervaringen bijeengesprokkeld. Ik heb genoten van de vrijheid om los te laten en kreeg er een hemelsbrede glimlach voor in de plaats. Op de vraag, ‘voor herhaling vatbaar?’ antwoord ik dus zonder enige twijfel en met volle overtuiging ‘absoluut’! (EVW)
Foto’s @ EVW – Travel Like A Pro
Meer foto’s van deze reis zijn hier terug te vinden.
